ევროკავშირის სასაზღვრო და სანაპირო დაცვის სამსახურის Frontex-ის აღმასრულებელმა დირექტორმა ევრონიუსთან საუბრისას განაცხადა, რომ სურს ამ ორგანიზაციის კულტურა ისე შეცვალოს, რომ ზღვაში განსაცდელში ჩავარდნილი ადამიანის გადარჩენა იყოს მისი პრიორიტეტი. როგორც თავად ამბობს, რომ შეეძლოს, არცერთ მიგრანტს არ დააბრუნებდა ისეთ ქვეყანაში, სადაც ადამიანის უფლებებს ხშირად უხეშად არღვევენ.
Frontex -ის აღმასრულებელი დირექტორი ჰანს ლეიტენსი უკვე ორი წელია თავის მოვალეობას ასრულებს. იგი ამბობს, რომ სურს ამ ორგანიზაციის კულტურა ისე შეცვალოს, რომ ზღვაში ადამიანის გადარჩენა იყოს მისი პრიორიტეტი. იგი ასევე ამბობს, რომ შეეძლოს, არცერთ მიგრანტს არ დააბრუნებდა ლიბიაში, სადაც ადამიანის უფლებებს ხშირად უხეშად არღვევენ.
შონა მიურეი, ევრონიუსი: „Frontex უკვე 20 წელია არსებობს. ფაქტია, რომ იგი იმიტომ შეიქმნა, რათა დაეცვა ევროკავშირის საზღვრები. თუმცა ეს სამსახური თანდათან იზრდება. გულისხმობს, მისი მნიშვნელობის პოლიტიკური თვალსაზრისით ზრდას. ურსულა ფონ დერ ლაიენს, ევროკომისიის პრეზიდენტს სურს, რომ ამ სააგენტოს პერსონალის რიცხვი დაახლოებით 30 ათასამდე ავიდეს, არადა დღეს აქ დაახლოებით 3 ათასი თანამშრომელია, არა?“
ჰანს ლეიტენსი, Frontex -ის აღმასრულებელი დირექტორი: „ეს სამსახური როდესაც ჩამოყალიბდა, გაცილებით ნაკლები ამბიცია ჰქონდა. ის უფრო საინფორმაციო ცენტრი იყო, კოორდინაციის მექანიზმი და მხოლოდ 2019 წელს მოგვენიჭა აღმასრულებელი ფუნქცია. ამ ეტაპზე ჯერ კიდევ განვითარების პროცესში ვართ, 2027-ში დაახლოებით 10 ათასი ვიქნებით, რათა 2028-ში უკვე ფართოდ გავშალოთ მოქმედება.
შონა მიურეი, ევრონიუსი: „როდესაც Frontex-ზეა საუბარი, პირველი რაც ადამიანს ახსენდება, არის მიგრანტების იძულებით გაბრუნება. სანაპიროს დაცვის თანამშრომლებს, განსაკუთრებით საბერძნეთში, ბევრჯერ დასდეს ამაში ბრალი. მართალია საბერძნეთი ის ქვეყანაა, რომელიც სულ მცირე ბოლო ათი წელია მიგრაციის წინა ხაზზე დგას, მაგრამ ხალხს უკან აბრუნებენ სანაპიროდან შუა ზღვაში ცურვისთვის სრულიად უვარგისი ნავებით და ის მიგრანტები ხშირად იხოცებიან ზღვაში. მაგალითად გავიხსენოთ სათევზაო ბარჟის „ადრიანას“ შემთხვევა, როდესაც 600 ადამიანი დაიღუპა. შეგიძლიათ ამაზე გვიამბოთ რამე? იმიტომ რომ ფორნტექსი Frontex ძალიან მწვავედ გააკრიტიკეს იმის გამო, რომ არ აიღო შესაბამისი პასუხისმგებლობა საკუთარ თავზე.“
ჰანს ლეიტენსი, Frontex -ის აღმასრულებელი დირექტორი: „მოდით იმით დავიწყებ, რომ ყოველი დაღუპული სიცოცხლე მტკივნეულია. ის მტკივნეულია ოჯახებისთვის, მაგრამ მტკივნეულია ჩვენთვისაც, რადგან როდესაც ჩვენს საქმეს მოვკიდეთ ხელი, ადამიანის სამსახურის და დაცვის პირობა დავდეთ. ასე რომ ჩვენ არ ვართ ასე ვთქვათ მტერი, არ ვართ მოწინააღმდეგე. ეს მიგრაციაა, ის არის ცხოვრებისეული ფაქტი და ის უნდა ვმართოთ. ეს ერთი. მეორე ის, რომ ჩემი აზრით მნიშვნელოვანია, რათა დავეხმაროთ წევრ სახელმწიფოებს. მართალია, ზოგჯერ ჩვენ თვითონ ვართ ამა თუ იმ უბედურის შემთხვევის მომსწრე. ამის შესახებ ვატყობინებთ შესაბამის ორგანოს, ამ ინციდენტებს ძირითადად იძიებს „ფუნდამენტურ უფლებათა ოფისი“ (Fundamental Rights Office), თუმცა ამ ინციდენტების შემდგომ პროცედურებს ხშირად წევრი სახელმწიფოები აგვარებენ. ჩემი მუშაობა დამოკიდებულია კანონის უზენაესობაზე, რომლის აღსრულებაც დამოკიდებულია იმაზე, რამდენად უზრუნველყოფს ევროკომისია, რათა თითოეულმა წევრმა სახელმწიფომ თავის მხრივ აღასრულოს კანონის უზენაესობა.“
შონა მიურეი, ევრონიუსი: „ემილი ო’რეილი, ევროკავშირის ყოფილი ომბუდსმენი ძალიან აკრიტიკებდა Frontex-ს, ყოველ შემთხვევაში ასე აყენებდა საკითხს: არის თუ არა ეს სააგენტო პასუხისმგებელი, რათა გადაარჩინოს ზღვაში დაღუპვისთვის განწირული ადამიანები? იმიტომ რომ თუკი თქვენ აღიარებთ ამ პასუხისმგებლობას, გამოდის რომ ის გადადის ევროკავშირსა და ევროკომსიაზეც. და „ადრიანას“ შემთხვევა სწორედ ერთი ასეთი მაგალითია. არადა ეს გამუდმებით ხდება.“
ჰანს ლეიტენსი, Frontex -ის აღმასრულებელი დირექტორი: „ამ საკითხთან დაკავშირებით სირთულე ის არის, რომ ჩვენ არ ვართ სამაშველო და სამძებრო სააგენტო, როგორც ასეთი. ჩვენი მანდატის ფარგლებში, რაც ნიშნავს საზღვრების დაცვას, თუ გადავაწყდებით ისეთ შემთხვევას, როდესაც გემი იძირება, მაგალითად, ჩვენი ფუნქცია არის განგაშის სიგნალის გადაცემა ევროკავშირის შესატყვისი სახელმწიფოსთვის ან მესამე ქვეყნისთვის იმისდა მიხედვით, თუ ვის ტერიტორიაზე ხდება ეს. სწორედ ეს გავაკეთეთ მაგ შემთხვევაშიც. პირადად მე ვიყავი მონიტორინგის ოთახში, როდესაც პირველად შენიშნეს ეგ გემი. საკუთარი თვალით დავინახე ეს გემი ერთი დღით ადრე, სანამ ჩაიძირებოდა, რაც საშინელი ტრაგედიაა. მოდით ბოლომდე მოვფენ ნათელს ყველაფერს. რისი გაკეთებაც შეგვიძლია ასეთ დროს, თუ თვითმფრინავი გვეყოლება, ეს არის ინფორმაციის მიწოდება, ამ შემთხვევაში საბერძნეთის ხელისუფლებისთვის იმის შესახებ, რასაც ვხედავთ. მაგრამ არ შეგვიძლია კოორდინაცია.“
შონა მიურეი, ევრონიუსი: „კი მაგრამ 600 ადამიანი დაიღუპა და სრულიად ცხადი იყო, რომ ისინი დიდი ალბათობით ჩაიძირებოდნენ. თქვენ რა თქმა უნდა თქვენი მოვალეობა შეასრულეთ და დაემორჩილეთ ინსტრუქციას, მაგრამ თუ შეგეძლოთ უფრო მეტის გაკეთება, რათა არ მომხდარიყო ის რაც მოხდა – ხალხი არ დახოცილიყო?“
ჰანს ლეიტენსი, Frontex -ის აღმასრულებელი დირექტორი: „გეტყვით რისი გაკეთებაც მინდოდა მაშინ იმის გათვალისწინებით რაც ახლა ვიცი, მაგრამ საკითხი ასე დგას: რა ვიცოდით მაშინ? და მაშინ მხოლოდ ერთი დრონი და ერთი თვითმფრინავი გვყავდა, რომლებიც ფრენას ასრულებდნენ და გვიბრძანეს, რომ ორივე სხვა უბედური შემთხვევის ადგილზე გაგვეშვა კრეტის სამხრეთით. იქაც ნამდვილი ტრაგედია ტრიალებდა. ამიტომ იძულებული გავხდით წავსულიყავით, რადგან იმ ინციდენტის შესახებ სრულ ინფორმაციას საბერძნეთის მთავრობა ფლობდა. შესაბამისად გადავერთეთ სხვა უბედურ შემთხვევაზე, სადაც 80 ადამიანი იმყოფებოდა გემზე, რომელიც ასევე იძირებოდა. ასე რომ ეს რომ წინასწარ მცოდნოდა, თუ რა შეიძლებოდა მომხდარიყო, მაშინ…ჩვენ ორჯერ შევთავაზეთ საბერძნეთის ხელისუფლებას კიდევ ერთი თვითმფრინავი გაეგზავნა. და ეს გასაგებად ვთქვით ტრაგედიის მეორე დღესვე, რომ შევთავაზეთ ეს საბერძნეთის მთავრობას და ორჯერვე უყურადღებოდ დატოვეს ეს წინადადება. ეს მათი გადაწყვეტილება იყო.“
შონა მიურეი, ევრონიუსი: „ეს ძალიან მნიშვნელოვანი საკითხია. მე ვიცი, რომ თქვენი ფუნდამენტური უფლებების დამცველმა იონას გრიმჰედენმა უჩივლა საბერძნეთის მთავრობას. უამრავი გამოძიება მიმდინარეობას საბერძნეთისა და მისი ხელისუფლების მიერ მიგრანტების იძულებით უკანონო გაბრუნების საკითხთან დაკავშირებით, როდესაც უკან გაბრუნებული მიგრანტები ხშირად ზარალდებიან.“
ჰანს ლეიტენსი, Frontex -ის აღმასრულებელი დირექტორი: „მზად ვარ საბერძნეთზე ვისაუბრო, თუმცა მოდით ჯერ ევროკავშირის 27 წევრ სახელმწიფოსთან და ზოგიერთ მესამე ქვეყანასთან თანამშრომლობაზე საუბრით დავიწყოთ. ჩვენი საქმიანობა გაცილებით მეტ მოიცავს, ვიდრე მხოლოდ ის, რასაც საბერძნეთში ვაკეთებთ. მოხარული ვიქნებოდი, თუკი საბერძნეთშიც ისეთივე მდგომარეობა იქნებოდა, როგორსაც ვისურვებდი ნებისმიერ ქვეყანაში, რომელთანაც ვთანამშრომლობთ, რომ ისინი ემორჩილებოდნენ კანონებს და უბედური შემთხვევის დროს, რაც სავსებით შესაძლებელია რომ მოხდეს, სათანადოდ იძიებდნენ მომხდარს და რომ დამნაშავის პასუხისმგებლობის საკითხი დგებოდეს.“
შონა მიურეი, ევრონიუსი: „გამოძიება მიმდინარეობს იმ ოთხსულიანი სირიელი ოჯახის ამბავთან დაკავშირებითაც, რომელიც საბერძნეთში ჩავიდა და კანონიერად ითხოვა თავშესაფარი. და სანამ თავშესაფრის თხოვნის პროცედურები დასრულდებოდა, ისინი იძულებით გააბრუნეს უკან თვითმფრინავით. ისინი მოხვდნენ ერაყში. რასაკვირველია მათ არ შეეძლოთ სირიაში დაბრუნება. მათ საჩივარში ერთ-ერთი პუნქტი ის არის, რომ Frontex -ის დაცვამ თუ ზოგადად იქ მყოფმა დაცვამ მშობლები და შვილები ერთმანეთს დააშორა. ისინი ცდილობენ, რომ ფრონტექსს პასუხი აგებინონ ადამიანის უფლებების დარღვევის გამო.“
ჰანს ლეიტენსი, Frontex -ის აღმასრულებელი დირექტორი: „პრობლემა იმდენად ის კი არ არის, რაც ჩვენ გავაკეთეთ, არამედ ჩვენი პასუხისმგებლობა. საკითხი ასე დგას: უნდა დავეყრდნოთ თუ არა ჩვენ ამ შემთხვევაში საბერძნეთის გადაწყვეტილებას, რომელიც გადმოგვცეს, როგორც ამ პროცედურათა ჯაჭვის ერთ-ერთ რგოლს? ამ შემთხვევაში იძულებით გაბრუნების პროცესს ვგულისხმობ. ჩვენი მაშინდელი კომპეტენციის მიხედვით არ შეგვეძლო, რადგან ეს თავად ეროვნული სახელმწიფო ორგანოების პასუხისმგებლობაა, ის იღებს გადაწყვეტილებას და ის ადევნებს თვალყურს, რომ გადაწყვეტილება სათანადოდ აღსრულდეს. ახლა გვაქვს უფლება, რომ შევამოწმოთ ასე ვთქვათ ის ნაბიჯები, რომლებიც ჩვენამდე გადაიდგა, რამდენადაც შეგვიძლია. მაგრამ თუ მოსამართლე გადაწყვეტს, რომ ჩვენ გვეკისრება სრული პასუხისმგებლობა მოვლენათა მთელ ჯაჭვზე, ჩვენი ცხოვრება ძალიან გართულდება. თუმცა კიდევ ერთხელ გავიმეორებ, თუკი მაინც ასე მოხდა, მაშინ მოგვიწევს ისე ვიმუშაოთ, როგორც მოგვთხოვენ.“
შონა მიურეი, ევრონიუსი: „ადრე Frontex-ში ამბობდნენ, რომ ის არასამთავრობო ორგანიზაციები, რომლებიც ზღვაში განსაცდელში ჩავარდნილ ხალხს ეხმარებიან, რეალურად მიგრაციის წამახალისებელი ფაქტორია. თქვენც ასე მიგაჩნიათ?“
ჰანს ლეიტენსი, Frontex -ის აღმასრულებელი დირექტორი: „ასეთი რამ არასდროს მითქვამს. იტალიის სენატში გამოსვლისას სრულიად საწინააღმდეგო რამ ვთქვი. ამ აზრის დამადასტურებელი არავითარი მტკიცებულება არ მაქვს. უფრო მეტიც, სამეცნიერო კვლევები აჩვენებს, რომ ეს სულაც არ არის ასე. აკადემიური სექტორი იკვლევდა ამ საკითხს და მათ დაამტკიცეს, საგამოძიებო კვლევებზე დაყრდნობით, რომ ამ თეორიას არ აქვს საფუძველი. შესაბამისად არც მე მაქვს ამის თქმის საფუძველი. ჩემი აზრით, არასამთავრობო ორგანიზაციები სისტემის ნაწილია. მე მაქვს მათთან ურთიერთობა, ერთმანეთს ვესაუბრებით. ვცდილობთ ერთმანეთს გავუგოთ. ვცდილობთ ისე მოვიქცეთ, რომ ერთმანეთს ხელი არ შევუშალოთ, რადგან ყველა ვხედავთ, რომ მაგალითად, ზღვაში განწირული ხალხის დახსნა აუცილებელია.“
შონა მიურეი, ევრონიუსი: „მაგრამ თქვენ ფიქრობთ, რომ Frontex-მაც უნდა მიიღოს მონაწილეობა, როცა ზღვაში ვინმეს გადარჩენაა საჭირო, თქვენც ხომ ასე ფიქრობთ.“
ჰანს ლეიტენსი, Frontex -ის აღმასრულებელი დირექტორი: „მართალია, ასეა.“
შონა მიურეი, ევრონიუსი: „იმიტომ რომ, ვიცით როგორ იყენებს ფრონტექსი Frontex დრონებსა და თვითმფრინავებს იმისთვის, რომ ზღვაში მომავალი გემი შენიშნოს და ხშირად უკან აბრუნებს მათ ისეთ ქვეყნებში, რომელთა შორისაც არის მაგალითად ლიბია, სადაც ხალხს, საკმაოდ დიდი ხანია ამაზე ანგარიშებში იწერება, ხშირად აწამებენ და უსაფუძვლოდ აპატიმრებენ. როგორ შეუძლია Frontex-ს ასეთი პასუხისმგებლობის აღება, მაშინ როცა იცის, თუ რა მძიმე განსაცდელში შეიძლება ეს ხალხი აღმოჩნდეს?“
ჰანს ლეიტენსი, Frontex -ის აღმასრულებელი დირექტორი: „მოდი, პირდაპირ გეტყვით: მე ვისურვებდი, რომ საერთოდ არავის აბრუნებდნენ ლიბიაში, იმიტომ რომ სრულებით ვეთანხმები თქვენ ნათქვამს. ჩვენს წინ პროფესიული დილემა დგას. ერთ მაგალითს მოვიყვან. უპირველეს ყოვლისა უნდა განვმარტო, რომ ხმელთაშუა ზღვა დაყოფილია სამძებრო და სამაშველო ზონებად. ეს არ არის ჩვენი მოგონილი, ამას გაეროს კანონი აზუსტებს, თუ ვინ რაზეა პასუხისმგებელი და სად. ჩვენ გვევალება პატრულირება ე.წ. საზღვრისწინა ზოლში. ეს ნიშნავს, რომ ჩვენ დავფრინავთ საერთაშორისო აკვატორიის თავზე, მაგრამ ამ აკვატორიაში შედის როგორც სამძებრო ისე სამაშველო ზონებიც, რომლებიც ეკუთვნის ჩრდილო-აფრიკულ ქვეყნებს, მათ შორის ლიბიას. როდესაც ვხედავთ, რომ გემი განსაცდელშია, ეჭვიც არ მეპარება, რომ ჩვენი უპირველესი მოვალეობა არის გემზე მყოფთა სიცოცხლის გადარჩენა. და თუ გემი მართლაც იძირება, ჩვენ ვაგზავნით განგაშის სიგნალს გემის სახელით. თუ იგი ლიბიის წყლებშია, ლიბიელები არიან პასუხისმგებელი სამაშველო ოპერაციაზე და ასეც იქცევიან. მე ხშირად მეკითხებიან, რატომ არ უვლით გვერდს ლიბიას და პირდაპირ არასამთავრობოებს არ ატყობინებთ ინფორმაციას? მაგრამ ასე თუ მოვიქცევი, გამოვა, რომ ადამიანების სიცოცხლეს საფრთხეში ვაგდებ. იმიტომ, რომ თუ არასამთავრობო ორგანიზაცია ვერ მოახერხებს შველას, მაშინ აღარ შედგება კოორდინაცია და ხალხი დაიხრჩობა. ასეთ პასუხისმგებლობას ვერ ვიტვირთებ. ამიტომ ჯერჯერობით, მიუხედავად იმისა, რომ ძალიან არ მინდა ხალხი ლიბიაში გავაბრუნო, თუ არჩევანის წინაშე დავდგები, ისევ და ისევ ვამჯობინებ, რომ გადავარჩინო სიცოცხლე და არ გავწირო არავინ.
შონა მიურეი, ევრონიუსი: „ბოლო დროს ევროკავშირის საზღვრის უკანონო კვეთა 38%-ით შემცირდა კოვიდის პერიოდს თუ არ ჩავთვლით, როდესაც უბრალოდ არავინ არსად დადიოდა. რა არის ამ შემცირების მიზეზი თქვენი აზრით?“
ჰანს ლეიტენსი, Frontex -ის აღმასრულებელი დირექტორი: „ეს კონკრეტული შემთხვევა, ჩემი აზრით, გამოწვეულია ერთი რამით – რაც ზუსტად ვიცით, რადგან ამის მტკიცებულება გვაქვს. მაგალითად ტუნისიდან ლამპედუზაში გადასვლის ორი გზა არსებობდა. პირველი „ადრიანას“ მსგავსი გემით გადაცურვა, ეს ეგვიპტური, როგორც წესი, სათევზაო გემებით ხდებოდა, რომლებიც ზოგჯერ იმდენად დიდი იყო, რომ გემზე 500-600 კაცი ეტეოდა. და მეორე გზა იყო შედარებით მცირე თვითნაკეთი ლითონის ნავებით გადაცურვა. ასეთ ნავებს 24 საათში აგებდნენ და თითო დაახლოებით ათასი დოლარი ჯდებოდა. ამ ნავებს 30 კაცის გადაყვანა შეეძლოთ. ტუნისის ხელისუფლებამ გააძლიერა კონტროლი ამ მეორე მეთოდზე და შეაჩერა. სწორედ ამის გამო შემცირდა საზღვრის კვეთა.“
შონა მიურეი, ევრონიუსი: „ტუნისი და ეგვიპტე ახსენეთ, მანამდე კი ვისაუბრეთ ლიბიაზე. ევროკავშირმა როგორც ვიცით ძალიან მნიშვნელოვანი ხელშეკრულებები დადო იმ ქვეყნებთან, რათა შეეჩერებინა მიგრაციის ტალღა, მაგრამ არ გაფიქრებთ ადამიანის უფლებების მდგომარეობა ამ ქვეყნებში?“
ჰანს ლეიტენსი, Frontex -ის აღმასრულებელი დირექტორი: „ყოველთვის მაფიქრებს ეს ამბავი და ამას ვითვალისწინებთ მუშაობის დროს, რადგან ყველაფერი, რასაც ვაკეთებთ, არ უნდა არღვევდეს ადამიანის ფუნდამენტურ უფლებებს და უნდა იცავდეს პირად მონაცემებს. ამავდროულად გაეროს ლტოლვილთა უმაღლესი კომისარიატი მუშაობს ლიბიაში ახლა და არა ჩვენ. მიგრაციის საერთაშორისო ორგანიზაცია ეხმარება ლიბიის სანაპირო დაცვას, ასე რომ ისე ნუ გამოვიყვანთ, თითქოს ჩვენ რაღაც სხვა განზომილებაში ვართ – ჩვენ უნდა ვითანამშრომლოთ ყველასთან.“
შონა მიურეი, ევრონიუსი: „სანამ ინტერვიუს დავასრულებთ მინდა გკითხოთ, რამდენად გაფიქრებთ ის საკითხი, რომ ევროკავშირის წვერ ქვეყნებში უკიდურესი მემარჯვენეობისკენ იხრებიან მიგრაციის საკითხებში?“
ჰანს ლეიტენსი, Frontex -ის აღმასრულებელი დირექტორი: „ზოგჯერ გაქვს ცდუნება იფიქრო, რომ მართლა შეგიძლია კარგად დაიცვა საზღვარი ისე, რომ არ გაითვალისწინო ადამიანის ფუნდამენტური უფლებები. ჩემი აზრით ეს ილუზიაა, წარმოსახვა გღალატობს. ჩემი აზრით, ადამიანის ფუნდამენტური უფლებები არის საფუძველი იმისა, თუ როგორ უნდა ვიმუშაოთ, რადგან ევროპა ვართ. ჩვენ შევთანხმდით ადამიანის ფუნდამენტურ უფლებებზე, ისინი ჩვენს ქარტიაში ჩავდეთ. თითოეული ქვეყანა, რომელიც ევროკავშირს შეუერთდა, დათანხმდა ამას.“
შონა მიურეი, ევრონიუსი: „როგორ გგონიათ, შეძლებთ ამ პრინციპების დანერგვას Frontex-ში, თუ გავითვალისწინებთ, რომ Frontex -ი, როგორც თავად აღნიშნეთ, თქვენ მისვლამდე ასე ვთქვათ, მაინცდამაინც არ დაგიდევდათ ამ პრინციპებს?“
ჰანს ლეიტენსი, Frontex -ის აღმასრულებელი დირექტორი: „აუცილებელია გამჭვირვალობა და ეს არ გულისხმობს ერთეულ შემთხვევას. გამჭვირვალე უნდა იყოს კადრების დაქირავება, ორგანიზაცია უნდა იყოს სამართლიანი, მრავალფეროვანი, როგორც გენდერული ისე ეთნიკური წარმომავლობის კუთხით. ასე რომ, ჩემი აზრით ეს ძალიან ბევრს ნიშნავს და ეს ყველაფერი, პრინციპში, ორგანიზაციის კულტურის საკითხია. და როგორც იცით კულტურის შეცვლა ძალიან ძნელია. თუმცა მგონია, რომ სწორი ნაბიჯებით მივდივართ ახლა. ჩემი აზრით, ჩემი მანდატის ამოწურვამდე დარჩენილი დრო – სამი წელი – დასჭირდება ამ კულტურის შეცვლას. თანაც ეს მხოლოდ ჩემზე არ არის დამოკიდებული. ჩემი აზრით, ეს ფრონტექსის Frontex მთელ ხელმძღვანელობაზეა დამოკიდებული.“
ავტორი: შონა მიურეი
