ევროკავშირში თვითმფრინავის მგზავრთა უფლებების რეფორმა საკამათო გახდა. კანონში შესატანი ცვლილებები რამდენიმე სიახლეს მოიცავს, მათ შორის ერთ-ერთი ცვლილება ავიაკომპანიებს მგზავრის ხელბარგის დაბეგვრის უფლებას აძლევს. „ევრონიუსმა“ გაარკვია, თუ რა სიახლეს უნდა ველოდოთ ევროკავშირში საჰაერო ტრანსპორტით მგზავრობისას.
ევროკავშირის ტრანსპორტის მინისტრები უკვე შეთანხმდნენ, რომ განაახლონ და გაამარტივონ თვითმფრინავით მგზავრობის დროს მომხმარებელთა უფლებების დაცვის რეგულაციები. თუმცა ეს რეფორმა შეიცავს ისეთ პუნქტებსაც, რომლებმაც შესაძლოა მგზავრს ფრენა გაუძვიროს.
რეფორმის მიხედვით, ერთ-ერთი ცვლილება გადადებულ ფრენაზე დაწესებულ კომპენსაციას ეხება. ამჟამად მოკლე მანძილზე ფრენის დროს თუ დაყოვნება 3 საათია, მგზავრი კომპენსაციის სახით 250 ევროს იღებს. ცვლილების მიხედვით კი, დაყოვნების ქვედა ზღვრად 4 საათი განისაზღვრება როგორც მოკლე, ისე ხანგრძლივი ფრენის დროს და კომპენსაცია 300 ევრომდე იზრდება. დიდ მანძილზე ფრენის შემთხვევაში ამჟამად მოქმედი დაყოვნების მინიმალური დრო – 3 საათი 6-მდე იზრდება, ხოლო მოქმედი კომპენსაციის რაოდენობა 600 ევრო – 500-ამდე მცირდება. გარდა ამისა, ავიაკომპანიები შეძლებენ სალონში დაშვებული ბარგის დაბეგვრასაც, უფასო იქნება მხოლოდ ისეთი მცირე ზომის ჩანთა, რომელიც სავარძლის ქვეშ მოთავსდება.
ევროპარლამენტმა უნდა განიხილოს შემოთავაზებული რეფორმა და გადაწყვიტოს, მიიღოს თუ – არა.
„ძალიან რთული პროცესი იქნება. პარლამენტის ყველაზე დიდმა ჯგუფმა „ევროპის სახალხო პარტიამ“ უკვე გააფრთხილა ყველა, რომ არავითარ შემთხვევაში არ უნდა შეილახოს მგზავრთა უფლებები,“ – ამბობს ევრონიუსის რეპორტიორი გრეგუარ ლორი, რომელიც აშუქებდა ამ რეფორმის საკითხს. „ჯერჯერობით, ეს მემარჯვენე-ცენტრისტული პარტია მიიჩნევს, რომ კომპენსაციას დაქვემდებარებული დაყოვნების დროის მონაკვეთის გაზრდა არ არის სწორი ნაბიჯი. კიდევ ერთი საპარლამენტო ჯგუფი „სოციალისტებისა და დემოკრატების პროგრესული ალიანსიც“ იმავეს ფიქრობს. ამ ჯგუფში მიაჩნიათ, რომ ეს ახალი წესები ავიაკომპანიებს აძლევს ხელს. ისინი ავტომატურ კომპენსაციასაც ითხოვენ, რაც ნიშნავს, რომ მგზავრს ეს თანხა რამდენიმე დღეში უნდა გადაუხადონ და არა რამდენიმე თვეში.
არის ისეთი შესწორებებიც, რომლებიც ნაკლებად საკამათოა. მაგალითად, ინფორმაციის მიღებისთვის საჭირო დახმარება. სხვა ცვლილებებიც იგეგმება.
„დახმარების უფლება ნიშნავს საკვებისა და განთავსების მიღების უფლებასაც ფრენის გადადების ან გაუქმების დროს“, – განმარტავს გრეგუარ ლორი. „ავიაკომპანიამ უნდა მიაწოდოს მგზავრს ეს ყველაფერი. თუ ავიაკომპანია ვერ უზრუნველყოფს ამ ყველაფერს, მგზავრს შეუძლია, თავად მოაგვაროს ეს საკითხები და მისი შესატყვისი ანაზღაურება მოგვიანებით მიიღოს. ცვლილება გვთავაზობს ასევე მარშრუტის შეცვლის უფლებას. ავიაკომპანიამ რაც შეიძლება სწრაფად უნდა მოახერხოს მგზავრთა გადამისამართება, რაც იმას ნიშნავს, რომ შესაძლოა ისინი სხვა თვითმფრინავით ან სულაც სხვა ტიპის ტრანსპორტით გადაიყვანოს. თანაც ავიაკომპანიამ რაც შეიძლება სწრაფად – 3 საათში უნდა შეძლოს გადამისამართება. წინააღმდეგ შემთხვევაში მგზავრს შეუძლია, თავად გაიგნოს გზა და ამისთვის მერე კომპენსაცია მოითხოვოს, რომლის მოცულობაც 400%-ით აღემატება თავდაპირველ ხარჯს“.
ამ რეფორმის დაბლოკვა ვერ მოხერხდა ევროკავშირის საბჭოში კენჭისყრის დროს, მაგრამ ოთხმა ქვეყანამ არ მისცა ხმა. ესენი იყვნენ: გერმანია, სლოვენია, პორტუგალია და ესპანეთი. მაინც რა იყო მათი ძირითადი არგუმენტები?
„ესპანეთი ითხოვს დაზუსტებულ სიტყვიერ განმარტებას, რათა არ იყოს ტექნიკური გადაცდომები, რომლებიც საშუალებას მისცემს ავიაკომპანიებს, თავი აარიდონ მგზავრებისთვის კომპენსაციის გადახდას“,- ამბობს გრეგუარი. „მადრიდი განსაკუთრებით მტკიცე პოზიციაზე დადგა ამ თვალსაზრისით. ესპანეთის მთავრობამ გასულ ნოემბერში ხუთი ავიაკომპანია დააჯარიმა მანკიერი პრაქტიკის გამო, რომელიც, მართალია, კომპენსაციებს არ ეხებოდა, მაგრამ ეხებოდა, მაგალითად, სალონში ასატანი ხელბარგის დაბეგვრას. გერმანიის მთავრობაც მიიჩნევს, რომ ეს რეფორმა მომხმარებლის დაცულობას შეამცირებს. ასე რომ, დიდი ალბათობით, გერმანია იქნება ამ მოლაპარაკებების დროს წინა ხაზზე“.
რეფორმა ასევე ეხება მანკიერ პრაქტიკას, განსაკუთრებით ე.წ. გამოუცხადებლობის შემთხვევაში. მგზავრებს ვერ ეტყვიან უარს უკან დასაბრუნებელ ფრენაზე მხოლოდ იმიტომ, რომ მან არ ისარგებლა პირველი გზის ბილეთით. თუ ფრენა გაუქმდა დათქმულ თარიღზე 14 დღით ნაკლებ ვადაში, ავიაკომპანიამ მგზავრებს კომპენსაციისთვის წინასწარ შევსებული ფორმები უნდა დაურიგოს.
„ევროპის მომხმარებელთა უფლებების დაცვის ორგანიზაციამ“ უკვე წარადგინა თავისი მოსაზრება დოკუმენტის სახით რეფორმასთან დაკავშირებით. როგორც კი მინისტრები შეთანხმდნენ რეფორმაზე, ორგანიზაციაში განაცხადეს, რომ „ფუნდამენტური უფლებები საგრძნობლად დაირღვა“.
„წევრი სახელმწიფოების შეთანხმებას, რომ კომპენსაციის გაცემის ქვედა ზღვარი გაიზარდოს სამიდან ოთხ საათამდე, შედეგად მოჰყვება ის, რომ დაახლოებით 50%-ით შემცირდება იმ ადამიანების რაოდენობა, რომლებიც დღეს კომპენსაციას იღებენ ფრენის დაყოვნების დროს,“ – განმარტავს აგუსტინ რეინა, „ევროპის მომხმარებელთა ასოციაციის“ გენერალური დირექტორი. „მათ აღარ ექნებათ ამის უფლება. ეს სამსაათიანი მონაკვეთი ევროპული კავშირის მართლმსაჯულების სასამართლომაც უპრიან ზღვრად ჩათვალა. და მომხმარებელი მიჩვეულია ამ პარამეტრს, რათა შეაფასოს, მოითხოვოს თუ არა კომპენსაცია. ამ ზღვრის გაზრდა უფრო მოსახერხებელი იქნება ავიაკომპანიებისთვის, თუმცა მგზავრს უფრო დიდხანს მოუწევს თავისი ფრენის ლოდინი და თან კომპენსაციასაც ვერ მიიღებს“.
რაც შეეხება სალონში დაშვებულ ბარგს. ორგანიზაციამ რამდენიმე გამაფრთხილებელი განცხადება გააკეთა იმასთან დაკავშირებით, რომ ევროპული კავშირის მართლმსაჯულების სასამართლოს გადაწყვეტილება უგულებელყოფილია.
„მგზავრის ხელბარგის დაბეგვრის პრაქტიკა, რომელსაც განსაკუთრებით დაბალბიუჯეტიანი ავიაკომპანიები მიმართავენ, უკანონოა,“ – ამბობს აგუსტინ რეინა. „ეს უკანონოა ევროკავშირის კანონმდებლობის მიხედვით და ასევე უკანონოა ევროპული კავშირის მართლმსაჯულების სასამართლოს პრაქტიკის მიხედვით. ასე რომ, ერთ-ერთი პრობლემა, რომელიც ჩვენ შევამჩნიეთ წევრი სახელმწიფოების მიერ მოწონებულ ტექსტში, ის არის, რომ ახლა ამ პრაქტიკის ლეგიტიმაცია ხდება. სალონში ხელბარგის ატანა ავიაკომპანიას დამატებითი ხარჯი არ უჯდება. შესაბამისად, ახლა ავიაკომპანიებს არავითარი ზედმეტი ხარჯი არ აქვთ. მგზავრის ხელბარგის დაბეგვრის პრაქტიკა მხოლოდ იმას ემსახურება, რომ მომხმარებელს მეტი ფული დასცინცლონ“.
მომხმარებელთა უფლებადამცველები შიშობენ, რომ ეს რეფორმა წაახალისებს ავიაკომპანიებს, უფრო მეტად დაბეგრონ საკუთარი სერვისები.
„რეალობა ის არის, რომ წევრი სახელმწიფოების დღევანდელი მიდგომა ამის შესაძლებლობას იძლევა“, – განმარტავს „ევროპის მომხმარებელთა ასოციაციის“ გენერალური დირექტორი. „ვნახავთ, როგორ განვითარდება ბიზნესის მოდელები მომავალში. საკითხი ასე დგას, რამდენად იარსებებს რაღაც გარანტია იმისა, რომ ევროპელი მგზავრი ფრენის დროს მინიმალური ხარისხის სერვისს მაინც მიიღებს“.
ევროპული ავიაკომპანიების ასოციაციამ – Airlines for Europe – დადებითად შეაფასა მთავრობის მიდგომა. ამ ორგანიზაციაში, რომელიც ევროპული ავიაბაზრის 80%-ს მოიცავს, განაცხადეს, რომ რეფორმა საშუალებას მისცემს ავიაკომპანიებს, მომსახურების საუკეთესო პაკეტი შესთავაზონ მომხმარებელს. თუმცა ევროპარლამენტს დეკადაზე გათვლილი რეფორმის განხილვისთვის საკმაოდ დიდი დრო დასჭირდება, სანამ საბოლოო დასკვნას დადებს.
ავტორი: იზაბელ მარკეს და სილვა
