მერი რობინსონი ირლანდიის ყოფილი პრეზიდენტი და გაეროს ადამიანის უფლებათა დაცვის ყოფილი უმაღლესი კომისარია, რომელიც ახლა ორგანიზაცია „უხუცესების“ თავმჯდომარეა. ეს ორგანიზაცია მსოფლიო ლიდერების ჯგუფია, რომელიც 2007 წელს ნელსონ მანდელამ შექმნა და რომელიც მშვიდობისა და ადამიანის უფლებების მიმართულებით მუშაობს. „ევრონიუსი“ მას ისეთ პრობლემებზე ესაუბრა, როგორიებიცაა პანდემია, უთანასწორობა, მიგრაცია და კლიმატის ცვლილება.
კითხვა: უკვე ერთი წელი გავიდა, რაც ჯანმომ კოვიდ-19-ის პანდემია გამოაცხადა. მას შემდეგ როგორც მთელი მსოფლიო, ევროპაც, ფაქტობრივად, სულ კრიზისშია. ამაზე ჯერჯერობით არ საუბრობენ, მაგრამ პანდემიის გამო ძალიან სახიფათოდ იზრდება ის ნაპრალი, რომელიც ქვეყნებს, სხვადასხვა ხალხსა და სოციალურ კლასებს შორის მანამდეც იყო. რა შედეგი მოჰყვება ამას გრძელვადიან პერსპექტივაში?
მერი რობინსონი, „უხუცესების“ თავმჯდომარე:
ეს ნამდვილად შემაშფოთებელია. „უხუცესები“ ძალიან ბევრს საუბრობენ იმაზე, რომ კოვიდ-19-მა უთანასწორობა ყოველმხრივ გაამწვვა, იქნება ეს რასებსა და სქესებს შორის უთანასწორობა თუ შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე ხალხის მარგინალიზაცია, მიგრანტებისა და ლტოლვილების მდგომარეობა გაუარესდა. მდგომარეობა კიდევ გართულდება, რადგან ამას კლიმატის კრიზისიც ემატება. ამიტომ ისე უნდა გამოვიდეთ ამ პანდემიიდან, რომ გამონაბოლქვის მოცულობაც შევამციროთ. ასე რომ, ძალიან რთული ათი წელი გველოდება წინ. უთანასწორობა ჩვენი რეალობაა და ძალიან აზიანებს ხალხს.
კითხვა: კვლევები აჩვენებს, რომ ქალებს ლომის წილი მიუძღვით სხვაზე ზრუნვასა და ბავშვების მოვლა-პატრონობაში. მაგრამ აი, უკვე 2021 წელია და ევროპელ ქალებს საათში 14 პროცენტით ნაკლებს უხდიან, ვიდრე მამაკაცებს. ეს სხვაობა ევროკავშირის ზოგიერთ ქვეყანაში კიდევ უფრო დიდია. რატომ გგონიათ, რომ ეს საკითხი სასწრაფოდ არის მისახედი?
პასუხი: ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ მივხედოთ ისეთ პრობლემას, რომელსაც დღეს გაეროს ქალთა ორგანიზაცია „თაობებს შორის უთანასწორობას“ უწოდებს. ამიტომ აღნიშნავენ წელს პეკინის დეკლარაციისა და სამოქმედო პლატფორმის 25-ე წლისთავს, რომ ამაზე გაკეთდეს აქცენტი. ქალებში უმუშევრობის დონე ისევ გაცილებით მაღალია, იმიტომ, რომ ან ისეთ სექტორებში არიან დასაქმებული, როგორებიცაა მასპინძლობის სექტორი, საცალო ვაჭრობა, რომლებიც პანდემიამ ძალიან დააზარალა, ან, როგორც თქვენ ბრძანეთ, ოჯახზე ზრუნვის ტვირთი მათზე გადმოდის და იძულებული არიან, სამუშაოზე უარი თქვან, იმიტომ, რომ ბავშვები უნდა ამეცადინონ ან მოხუცებზე იზრუნონ. ეს ძალიან სერიოზული საკითხია.
კითხვა: როგორ გგონიათ, რამდენად იქნება პანდემია ერთგვარი განგაშის სიგნალი ევროპისთვის? ვიცით, რომ მთელ კონტინენტზე დაბერების მაჩვენებელი იზრდება და საჭიროა მოვემზადოთ, რადგან შესაძლოა, პანდემია განმეორდეს. იმ დროს შეიძლება რობოტებიც წამოგვეშველონ, მაგრამ ისინი გადასახადებს ხომ ვერ გადაიხდიან?
პასუხი: „უხუცესებმა“ ეს კარგად ვიცით. ჩვენი წევრი გრუ ჰარლემ ბრუნტლანი არის იმ კომიტეტის ხელმძღვანელი, რომელიც ჯერ კიდევ გასული წლის სექტემბერში გვაფრთხილებდა შესაძლო პანდემიის შესახებ. ის იკვლევს ამ საკითხს და ვარაუდობს, რომ პანდემია დასაშვებია მომავალშიც იყოს. ასე რომ, დიახ, მსოფლიომ უნდა იფიქროს ამაზე. პირადად მე ვისურვებდი, რომ ამ პანდემიიდან სხვანაირები გამოვიდეთ. არ მომწონს, როდესაც ამბობენ, რომ ძველ ცხოვრებას უნდა დავუბრუნდეთ, რადგან არა მგონია, რომ ისევ ისეთ უსამართლო სამყაროში უნდა ვიცხოვროთ, როგორშიც ვიცხოვრეთ. მინდა, წინ წავიდეთ ისეთი საკითხების მხრივ, როგორებიცაა თანასწორობა, სამართალი და ბუნების დაცვა, რომ ჩვენს შვილებსა და შვილიშვილებს საცხოვრებლად ვარგისი გარემო დავუტოვოთ.
კითხვა: არის კიდევ მიგრაციის მართვის საკითხი, რომელზეც წლებია, ევროპაში მსჯელობენ და რომელიც, ფაქტობრივად, ორად ყოფს კონტინენტს. თქვენ ცნობილი უფლებადამცველი ხართ. თქვენი აზრით, როგორ უნდა გადაჭრას ევროპამ ეს საკითხი?
პასუხი: ჩვენ უფრო სამართლიანი სისტემა გვჭირდება ევროპაში. ეს საკითხი არ უნდა მივანდოთ მხოლოდ ხმელთაშუა ზღვისპირეთის ქვეყნებს, განსაკუთრებით იტალიასა და საბერძნეთს, ამ ტვირთის დიდი ნაწილი მათ მხრებზე არ უნდა გადავიდეს. თქვენ იცით, რომ წლებია ასე ხდება. ეს უფრო სამართლიანი უნდა იყოს. და ბოლოს, ცნობილია, რომ იმ მიგრანტებს, რომლებიც საკუთარ ქვეყანას იმიტომ ტოვებენ, რომ სახიფათო პირობებში ცხოვრობენ, მეწარმის სული აქვთ. ისინი გაბედულები არიან და სადაც მიდიან, საზოგადოებას ქმნიან. ამას გამოცდილება გვაჩვენებს.
კითხვა: მაგრამ მაგალითად, ბოსნიაში რასაც ვხედავთ, ნამდვილად სირცხვილია ევროპისა და ევროპელი პოლიტიკოსებისთვის. მეთანხმებით?
პასუხი: ჩემი აზრით, უკეთ უნდა მივხედოთ ამ საქმეს. როგორც იცით, ირლანდიაში ამის პირდაპირი მითითება არსებობს, ამას იმიტომ ვაკეთებთ, რომ, მიგვაჩნია, საზოგადოება იმის მიხედვით უნდა განსაჯო, თუ როგორ ექცევა პატიმრებსა და იმ ადამიანებს, რომლებიც იძულებული გახდნენ, ჩამოსულიყვნენ, რადგან კონფლიქტსა და დევნას გამოექცნენ. ამიტომ, ჩემი აზრით, მეტი ყურადღება უნდა დაეთმოს სოციალური სამართლიანობის საკითხებსა და იმას, როგორ გამოვიდეთ პანდემიიდან უფრო დაცული სოციალური უსაფრთხოების სისტემით როგორც ევროპაში, ისე მის ფარგლებს გარეთ.
კითხვა: როგორც „უხუცესების“ წევრი, თქვენ მშვიდობის დამცველიც ხართ. როგორ აფასებთ ინგლისსა და ირლანდიას შორის ურთიერთობის გაუარესებას და იმას, რომ „დიდი პარასკევის შეთანხმება“ სუსტი გამოდგა?
პასუხი: ალბათ ხვდებით, რომ მე, როგორც ყოფილი პრეზიდენტი, ამ საკითხზე ვერ ვისაუბრებ თავისუფლად, მე პოლიტიკაზე, როგორც წესი, არ ვლაპარკობ. თუმცა ყველაფერს მუდმივად თვალყურს ვადევნებ. მაგრამ არ მინდა, რამე ვთქვა, რადგან ამჟამად გარკვეული დაძაბულობაა ამ საკითხის ირგვლივ, რაც ძალიან ცუდია.
კითხვა: მაშინ ისეთ საკითხზე ვისაუბროთ, რომელიც თქვენთვის უფორ კომფორტულია. ასეთია კლიმატის ცვლილება. ახლახან ბრიუსელში კლიმატის ცვლილებებთან დაკავშირებით დიდი აჟიოტაჟი იყო, რადგან ჯონ კერი ჩამოვიდა და განაცხადა, რომ სურს ევროკავშირთან ითანამშრომლოს და მას ამბიციური ეკოლოგიური მიზნების მიღწევაში დაეხმაროს. რა უნდა გააკეთონ პოლიტიკოსებმა და მსხვილი ინდუსტრიის სექტორმა, რომ 2050 წლისთვის კონტინენტზე ნახშირბადის გამონაბოლქვი განეიტრალდეს? რასაკვირველია, მხურვალე მოწოდებებისა და მარკეტინგული კამპანიის გარდა.
პასუხი: წელს ორი საკვანძო ღონისძიება იგეგმება. ჩინეთში ჩატარდება ბიოლოგიური მრავალფეროვნების კონვენცია, ნოემბერში კი გლაზგოში კლიმატის ცვლილებებთან დაკავშირებული კონფერენცია. ორივე ღონისძიება შარშან იყო დაგეგმილი, მაგრამ წელს ჩატარდება. როგორც უკვე ვთქვი, ამაზე მნიშვნელოვანი არაფერია. თითოეულმა ქვეყანამ, კორპორაციამ, საინვესტიციო კომპანიამ თუ თემმა უნდა განაცხადოს, რომ სურთ 2050 წელს გამონაბოლქვის გარეშე შეხვედნენ და მერე უნდა ჩავშალოთ გეგმა, რას ვაკეთებთ ამისთვის 2030-ში ან 2025-ში? რა ვალდებულებები უნდა აიღონ ჩვენმა ქვეყნებმა? ჯერჯერობით, არ ვდგავართ ამ გზაზე. და თუ იმ დაპირებების მიხედვით ვიმსჯელებთ, რომლებიც უკვე ცნობილია, ვერ ვიტყოდი, რომ უსაფრთხო სამყაროში ვცხოვრობთ.
კითხვა: კიდევ ერთი კითხვა მაქვს. უკვე რამდენიმე ათეული წელია, თქვენ საჯარო ფიგურა ხართ. და ასეთ ხანგრძლივ კარიერაში, როგორც წესი, ერთი-ორი გადაცდომაც ხდება. თქვენ შეცდომა 2018 წელს დაუშვით, როდესაც დუბაის პრინცესა ლატიფას არ დაუჯერეთ. მე ვიცი, რომ ბოლო რამდენიმე კვირის განმავლობაში ამ ამბავზე ბევრი განმარტება გააკეთეთ და გულწრფელად აღიარეთ, რომ შეცდომა გულუბრყვილობით დაუშვით. და მაინც მინდა გკითხოთ, ხომ არ გგონიათ, რომ ბოლო ორ წელი ამაოდ გაცდა, და შეიძლებოდა ამ ხნის განმავლობაში პრინცესას პრობლემა უკეთ წარმოჩენილიყო?
პასუხი: ჩემი აზრით, ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ მეტი მხარდაჭერა აღმოვუჩინოთ უმაღლესი კომისრის ოფისს, რომელიც ითხოვს არა მხოლოდ ლატიფას, არამედ მისი დის გათავისუფლებასაც. ამაზე უნდა გაკეთდეს აქცენტი.
მევ მაკმაჰონი
