ევროკავშირს საკმაოდ კარგი შესაძლებლობები აქვს, რათა დაიწყოს ტრანს-ატლანტური მოლაპარაკებები და დაარწმუნოს ამერიკის შეერთებული შტატების პრეზიდენტი დონალდ ტრამპი, რომ არ დააწესოს ევროკავშირის პროდუქციაზე საზიანო ტარიფები – ამის შესახებ ყოფილმა ევროკომისარმა ვაჭრობის საკითხებში და მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის ყოფილმა ხელმძღვანელმა პასკალ ლამიმ განაცხადა „ევრონიუსთან“ საუბარში.
ევროპა ეგზისტენციალურ კრიზისშია. კონტინენტზე ომია, არაპროგნოზირებადია ამერიკის შეერთებული შტატები და პერსპექტივაში, სავარაუდოდ, სავაჭრო ტარიფებიც ამოქმედდება. გადაცემაში „ევროპული საუბრებისთვის“ შევხვდი მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის ყოფილ ხელმძღვანელს პასკალ ლამის. იგი ამბობს, რომ ევროკავშირმა მოლაპარაკებები უნდა აწარმოოს, სამაგიერო კი არ უნდა გადაუხადოს, თუმცა ჯიბეში იარაღიც უნდა ედოს.
შონა მიურეი, ევრონიუსი: „დავიწყებ იმით, რომ მაინტერესებს, როგორ მოგწონთ თანამედროვე მსოფლიო. ახლა, როცა დონალდ ტრამპი დაბრუნდა თეთრ სახლში, როცა, როგორც ჩანს, შეავიწროებენ გლობალიზაციას, თავისუფალ ვაჭრობას, სამოქალაქო უფლებების მიმართ არსებულ ძირითად პოლიტიკურ კურსს და ა.შ. როგორია, თქვენი აზრით, ახლა მსოფლიო?“
პასკალ ლამი, მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის ყოფილი ხელმძღვანელი: „მსოფლიო ცუდ მდგომარეობაშია, გაცილებით ცუდში, ვიდრე მაშინ, როცა მე ვმუშაობდი ამდენი წელი. მე ვბერდები და მადარდებს, რომ ბევრი რამ ქრება იმ სისტემიდან, რომელიც ბოლო 5-10 წელი გვქონდა. რომელიც ნამდვილად არ იყო უნაკლო, მაგრამ მაინც უამრავ სარგებელს იძლეოდა, იმის წყალობით, რომ მოვათვინიერეთ გლობალიზაცია და შესაძლებელი იყო, უამრავი პრობლემის რეგულირება. ამ სისტემის რღვევა უკრაინაში შეჭრით დაიწყო, ეს უბრალოდ ნებისმიერი საერთაშორისო კანონმდებლობის პრინციპების გათელვაა. და ახლა ამერიკას სურს, გადააწყოს ეს სისტემა და რისთვის? გაუგებარია. თუმცა ორივე ამბობს, რომ ეს სისტემა არ ვარგა ჩვენთვის და საჭიროა ძალის გამოყენება მის შესაცვლელად. და ეს, რა თქმა უნდა, აბრკოლებს ევროკავშირს, რომელიც არის რეგულაციის, დისციპლინისა და, ამავე დროს, ლიბერალური სისტემის ეპიცენტრი. ამიტომ მადარდებს თანამედროვე მსოფლიო, თუმცა კიდევ უფრო მეტად მაღელვებს, რამდენად შეძლებს ევროკავშირი, რადგან ჩემი შვილებისა და შვილიშვილების მომავალი აქ არის, გადალახოს ეს სირთულეები, რომლებიც, ჩემი აზრით, ეგზისტენციალური ხასიათისაა.“
შონა მიურეი, ევრონიუსი: „მაინც როგორი უნდა იყოს, თქვენი აზრით, ევროკავშირის პასუხი ახლა? უნდა დაელოდოს, რას იზამს ტრამპი? და თუკი ტარიფებს დააწესებს, ევროკავშირმაც იმავეთი უნდა უპასუხოს?“
პასკალ ლამი, მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის ყოფილი ხელმძღვანელი: „არა. პირველი, რაც ევროკავშირმა უნდა გააკეთოს და უკვე გააკეთა, არის ის, რომ მოემზადოს. ამაზე უკვე თვეებია ფიქრობენ. იმას ვგულისხმობ, რომ ტრამპი რომ პრეზიდენტი გახდებოდა, ეს, სამწუხაროდ – ჩემი აზრით, კარგა ხნის წინ იგრძნობოდა. ასე რომ, ახლა ყველაზე დიდი კითხვა ის არის, სამაგიერო გადაუხადო თუ მოელაპარაკო? არის რაღაც საკითხები, რომლებიც ამერიკას უნდა ჩვენგან და არის საკითხები, რომლებიც ჩვენ გვინდა ამერიკისგან.
შონა მიურეი, ევრონიუსი: „მაგალითად?“
პასკალ ლამი, მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის ყოფილი ხელმძღვანელი: „საჭირო არ არის პირდაპირ თოფის სროლა. არის მთელი რიგი საკითხები, რომლებთან დაკავშირებითაც ჩვენ, სავარაუდოდ, შეგვიძლია ძალიან საინტერესო ტრანსატლანტური მოლაპარაკებები დავიწყოთ. ეს ის შემთხვევაა, როცა ჯობია, დაელოდო და ნახო, რა მოხდება და თქვა – რასაც ევროკავშირის ხელისუფლება ამბობდა კიდეც – რომ მზად ვართ გარიგებისთვის“.
შონა მიურეი, ევრონიუსი: „რა ტიპის გარიგებისთვის? რას გულისხმობთ, კონკრეტულად რაზე უნდა მოვილაპარაკოთ, რა გვაქვს არსენალში?“
პასკალ ლამი, მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის ყოფილი ხელმძღვანელი: „მაგალითად, ავტომობილებზე. მას (სავარაუდოდ, ტრამპს გულისხმობს) აქვს სულელური და, ამავე დროს, გონივრული არგუმენტებიც. სულელურია, მაგალითად, როცა ამბობს“ „ანგელა, უამრავი „მერსედესი“ დადის ნიუ-იორკში, და არცერთი „შევრონი“ არ დადის ბერლინში. ეს პრობლემაა. სანამ იმდენივე შევრონი არ ივლის ბერლინში, ეს პრობლემა იქნება.“ ეს სისულელეა. რაშიც მართალია, ის არის, რომ ევროკავშირი მანქანების იმპორტს 10%-ით ბეგრავს, ხოლო ამერიკა -3%-ით. მაგრამ არის თუ არა ეს იმის მიზეზი, რატომაც „შევრონი“ არ გვხვდება ბერლინში? – არა!“
შონა მიურეი, ევრონიუსი: „მაგრამ ეს მიზეზი არსებობს.“
პასკალ ლამი, მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის ყოფილი ხელმძღვანელი: „არსებობს. ამიტომ იქნებ ჩვენთვის მისაღები იყოს, რომ 5,6,7 ან 8%-ით დაგვბეგრონ ამერიკაში. იქნებ, ისინი თანახმა არიან, დაწიონ ტარიფი ისეთ პროდუქტზე, რომელიც ჩვენ გვინდა უფრო დიდი რაოდენობით შევიტანოთ ამერიკაში და რომელიც ტრამპისთვის არ წარმოადგენს დიდ პრობლემას. ან, იქნებ, ამის სანაცვლოდ ნატოს ფარგლებში ვითხოვოთ რამე, რისი გაკეთებაც ამერიკას არ უნდა, მაგრამ ჩვენ გვინდა. ასე რომ, უამრავი საკითხია. თუმცა, რასაკვირველია, როგორც ჩემი გამოცდილება მკარნახობს, როდესაც ამ საქმეში ვიყავი და მოლაპარაკებები მიხდებოდა ამერიკის შეერთებულ შტატებთან, ჩინეთთან თუ სხვა ანგარიშგასაწევ მხარესთან, მოლაპარაკებების დროს ჯიბეში იარაღიც უნდა გედოს. თუ მაფიასთან მიდიხარ მოლაპარაკებაზე – შეიძლება, ასე მოგიწიოს – ჯიბეში იარაღი უნდა ჩაიდო. უნდა აჩვენო შენი ძალა. და უთხრა: „მზად ვარ გარიგებისთვის. მაგრამ თუ გარიგებამ არ იმუშავა, თუ გგონია, რომ მხოლოდ იმიტომ გადახრი გარიგებას შენს სასარგებლოდ, რომ დამემუქრები, მაშინ მეც შემწევს ძალა, სამაგიერო გადაგიხადო“. რაც სიმართლეა, რადგან ჩვენ ძალიან დიდი ბაზარი გვაქვს და ამერიკელ ექსპორტიორებს ბევრი პროდუქტის შემოტანაზე შეექმნება პრობლემა, თუ სამაგიეროს მივუზღავთ“.
შონა მიურეი, ევრონიუსი: „საით მიდის ყველაფერი? იმას ვგულისხმობ, რომ თუ გესმით, რას ერჩიან გლობალიზაციას?“
პასკალ ლამი, მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის ყოფილი ხელმძღვანელი: „ყოველთვის ვამბობდი, და თქვენ და სხვებსაც ყოველთვის მოგისმენიათ ჩემგან, რომ გლობალიზაცია არსად არ გაქრება. იმიტომ, რომ პლანეტის მოსახლეობის სულ მცირე სამ-მეოთხედს მოსწონს გლობალიზაცია, რადგან მისი საშუალებით ესახებათ უკეთესი მომავალი, რადგან ღარიბები არიან. მეორეც – გლობალიზაცია დარჩება, მაგრამ განსხვავებული ფორმით. თუმცა მსოფლიოში გლობალიზაცია არ მოიშლება. ყოველთვის ვამბობდი, რომ გლობალიზაცია არის ერთდროულად ეფექტური და მტკივნეული. ეფექტურია იმიტომ, რომ მტკივნეულია, ხოლო მტკივნეული იმიტომ არის, რომ ეფექტურია. თუ მე რაღაცას შენზე უკეთ ვაკეთებ, შენ კი სხვა რამეს აკეთებ ჩემზე უკეთ, ეს ორივესთვის მომგებიანია.“
შონა მიურეი, ევრონიუსი: „რაკი საგარეო შოკებს შევეხეთ, გავიხსენოთ, მაგალითად, ილონ მასკი. იგი, ფაქტობრივად, თეთრი სახლის წევრია და ამბობს, რომ ერევა გაერთიანებული სამეფოს პოლიტიკაში, ასევე გერმანიის პოლიტიკაში. როგორ გგონიათ, ევროპის პოლიტიკა შეძლებს თავისი გაიტანოს და თავი დაიცვას?“
პასკალ ლამი, მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის ყოფილი ხელმძღვანელი: „უნდა შევძლოთ. საბოლოო ჯამში – ჩვენ უკვე ვისაუბრეთ გარემოებებზე, ვისაუბრეთ ვაჭრობაზე – მაგრამ საბოლოო ჯამში, ყველაზე მნიშვნელოვანი მაინც ღირებულებებია.“
შონა მიურეი, ევრონიუსი: „ეს ღირებულებები ხომ არ კნინდება?“
პასკალ ლამი, მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის ყოფილი ხელმძღვანელი: „ ეს ევროპული ღირებულებებია.“
შონა მიურეი, ევრონიუსი: „მაგრამ ხომ არ კნინდება მემარჯვენეების აღზევების გამო?“
პასკალ ლამი, მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის ყოფილი ხელმძღვანელი: „რა თქმა უნდა, კი. დემოკრატიამ ბოლო 20 წლის განმავლობაში, ასე ვთქვათ, 15 თუ 20%-ით დაიხია უკან. როდესაც ჩემს ამერიკელ მეგობრებს ვესაუბრები, რომლებსაც არ მოსწონთ ტრამპი – და მე უფრო მეტი სწორედ ასეთი მეგობარი მყავს, გასაგებია რატომაც. ევროპელი სოციალ-დემოკრატები გააოგნა ტრამპმა, თუმცა ვცდილობთ, გავიგოთ, რა ხდება. როგორც ამერიკელი მეგობრები მეუბნებიან, ნამდვილი საფრთხე ის იქნება, თუ ამერიკულ დემოკრატიას დაულპება ფესვები. კორუფცია. მე ვმუშაობდი „საერთაშორისო გამჭვირვალობასთან“, რომელიც კორუფციასთან მებრძოლი წამყვანი საერთაშორისო ორგანიზაციაა უკვე 35 წელია. კორუფცია უბრალოდ ანგრევს დემოკრატიას.“
შონა მიურეი, ევრონიუსი: „ სანამ დაგემშვიდობებით, მინდა გკითხოთ მერკოსურის Mercosur შეთანხმებაზე, რომელიც ათწლეულების განმავლობაში იყო მოლაპარაკების საგანი. თქვენი სამშობლო, საფრანგეთი, სასტიკი წინააღმდეგია მისი. სხვა ქვეყნებიც, მაგრამ საფრანგეთი ყველაზე მეტად. თქვენი აზრით, რა უნდა ქნას საფრანგეთმა მერკოსურთან დაკავშირებით? გესმით ფრანგი ფერმერებისა და სოფლის მეურნეობის სექტორის გულისტკივილი?“
პასკალ ლამი, მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის ყოფილი ხელმძღვანელი: „მე შემიძლია ნაწილობრივ გავიგო, თუ რატომ ღელავენ ფრანგი ფერმერები და მე მესმის, რა არის მათი წუხილის მიზეზი. რამდენადაც ვიცი, მათი დარდის მიზეზებს საერთო არაფერი აქვთ ევროპასთან ან მეროკოსურთან. ამის მიზეზი ის არის, თუ როგორ მართავენ ფრანგები საფრანგეთის სოფლის მეურნეობის პოლიტიკას ზოგადად. ასე რომ, მესმის, რატომ ბრაზობს ზოგიერთი ფერმერი. ზოგიერთი – და არა ყველა. ზოგს ძალიან კარგად აქვს საქმე. თუმცა…“
შონა მიურეი, ევრონიუსი: „მცირე ფერმერები ბრაზობენ.“
პასკალ ლამი, მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის ყოფილი ხელმძღვანელი: „მცირე ფერმერებს ნამდვილად აქვთ გაბრაზების მიზეზი, მაგრამ ეს მიზეზი არ არის ევროპა. ევროპა ყოველთვის ეხმარებოდა მათ. არც მეროკოსურია მიზეზი. მიზეზი არის ის, თუ როგორ გაიგეს, თარგმნეს და განახორციელეს, მაგალითად, წინასწარი რეგულაციები, რომლებიც ბრიუსელიდან მოვიდა.“
შონა მიურეი, ევრონიუსი: „ზედმეტი მოუვიდათ.“
პასკალ ლამი, მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის ყოფილი ხელმძღვანელი: „მერკოსური მხოლოდ განტევების ვაცია.“
შონა მიურეი, ევრონიუსი: „ მაგრამ მხოლოდ ფრანგი ფერმერები არ ბრაზობენ. ფერმერები მთელ ევროპაში ამბობენ, რომ ისინი წარმოების განსაკუთრებულად მაღალ სტანდარტებს იცავენ. არადა, მოუწევთ იმის ატანა, რომ მათ ბაზარზე შემოვა ისეთი საქონლის ხორცი და სხვა მსგავსი პროდუქტი, რომელიც გაცილებით დაბალი სტანდარტის დაცვით იწარმოება და ამიტომ იაფიცაა.“
პასკალ ლამი, მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის ყოფილი ხელმძღვანელი: „სიცრუეა. ევროკავშირის ბაზარზე ვერ შევა ქათმის ხორცი, თუ ის არ არის ნაწარმოები იმავე ფიტოსანიტარიული ნორმების დაცვით, რომლებსაც იცავენ ევროპაში. ასე რომ, ეს საუბარი, რომ იმპორტირებული სურსათი ანაცვლებს ეროვნული წარმოების სურსათს, იმიტომ, რომ უფრო დაბალი ხარისხისაა, რომ დაბალია სანიტარიული და ფიტოსანიტარიული ნორმები – მე არ ვლაპარაკობ თავად სურსათის ხარისხზე…“
შონა მიურეი, ევრონიუსი: „რა თქმა უნდა, თქვენ წარმოების სტანადარტებს გულისხმობთ.“
პასკალ ლამი, მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის ყოფილი ხელმძღვანელი: „ეს არგუმენტი, რომ ჩვენ დაბალი სტანდარტით წარმოებული იმპორტის მსხვერპლი ვართ – არის მცდარი. უბრალოდ მცდარია. ასე არ არის. ამის დამადასტურებელი ფაქტი არ არსებობს. უბრალოდ ასე ხატავენ სურათს. ასე ფიქრობს ზოგიერთი ამის მთქმელი.“
შონა მიურეი, ევრონიუსი: „ისინი იმასაც ამბობენ, რომ შესაბამისად არ ამოწმებენ. მერკოსურის ქვეყნებში სტანდარტების დაცვა სავალდებულო რომც იყოს, მაინც არ დაიცავენ, როგორც წესია, რადგან არსებობს საკანონმდებლო ხვრელები.“
პასკალ ლამი, მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის ყოფილი ხელმძღვანელი: „მაგრამ ეს სულ სხვა საქმეა. შემოწმებას ყველა უნდა ექვემდებარებოდეს. დღესაც უამრავი იმპორტი შემოგვაქვს მერკოსურის ქვეყნებიდან. ასე რომ, თუ შემოწმების პრობლემაა, მოდი, გადავჭრათ ეს პრობლემა. მაგრამ პრობლემას არ ქმნის მერკოსურიდან ცოტა მეტი იმპორტის შემოტანა იმის საიდანაც, რომ გაცილებით მეტი ექსპორტი გაიტანო მერკოსურის სივრცეში. შემოწმების პრობლემა შეიძლება მოიხსნას. ვეთანხმები, რომ შესაძლოა, გვქონდეს შემოწმების პრობლემა, მაგრამ, თუ ასეა. მოდი, გადავჭრათ. ამას საერთო არაფერი აქვს მერკოსურთან.“
ავტორი: შონა მიურეი
