ფლორენციაში, ევროკავშირის შემაჯამებელ წლიურ კონფერენციაზე, საგარეო და უსაფრთხოების საკითხებში უმაღლესმა წარმომადგენელმა, ჟოზეფ ბორელმა ევრონიუსთან უკრაინაშ მიმდინარე ომის, ენერგოკრიზისა და საერთაშორისო არენაზე, ევროკაშირის პოზიციის შესაცებ ისაუბრა.
ევრონიუსი : ბატონო ბორელ, აქ ფლორენციაში ჩვენი წინა შეხვედრიდან ერთი წელი გავიდა, მსოფლიო ამ ეტაპზე გაცილებით უფრო არასტაბილურია, როგორი წელი იყო ეს ევროკავშირისთვის და თქვენთვის?
ჟოზეფ ბორელი – საგარეო და უსაფრთხოების საკითხებში ევროკავშირის უმაღლესი წარმომადგენელი : ეს რთული წელიწადი იყო, ომის დაწყების წელი. ომმა ჩვენს საზღვრებამდე მოაღწია და ჩვენ უკრაინის მხარდაჭერას ვაგრძელებთ. მოწმენი ვართ ჩინეთის აღმასვლის, მსოფლიოს ფრაგმენტაცია მიმდინარეობს. სხვა სახელმწიფოებიც ვითარდებიან, დიდი სახელმწიფოები, მოსახლეობის დიდი რაოდენობით და სახელმწიფოთა უმრავლესობას უკრაინის ომში რომელიმე მხარის არჩევა არ სურს. გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის ფარგლებში კენჭისყრისას აგრესია ყველამ დაგმო მაგრამ არსებობს ზოგადი განწყობა რომ ეს მათი ომი არ არის. ამ სახელმწიფოების უმრავლესობას მიაჩნია რომ ომი ზიანის მომტანია, ფასები იზრდება, ელექტროენერგიის, საკვების ფასი. გამომდინარე აქედან მიმაჩნია რომ ეს წელიწადი ევროპელებისთვის ახალ რეალობასთან შეგუების წელი არის, ფრაგმენტირებულ მსოფლიოსთან შეგუება რომელშიც ორი სუპერსახელმწიფო, ამერიკის შეერთებული შტატები და ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკა უპირისპირდებიან ერთმანეთს. ეს დრამატული რეალობაა, ომი ჩვენს საზღვრებთან ახლოს დიდ ფინანსებთან არის დაკავშირებული ჩვენთვის, უკრაინაში კი ბევრი ადამიანი იღუპება.
ევრონიუსი : მიგაჩნიათ თუ არა რომ ამ პროცესების ფონზე უკრაინის გარდა სხვა საკითხებს დროს ვეღარ უთმობთ?
ჟოზეფ ბორელი – საგარეო და უსაფრთხოების საკითხებში ევროკავშირის უმაღლესი წარმომადგენელი : ეს დიპლომატიაა, ჩვენ დიპლომატიურ პროცესში ვართ, სამწუხაროა, ძალიან სამწუხაროა რომ უკრაინის ომში ამ ეტაპზე მოლაპარაკებების სივრცე არ არის, მშვიდობაზე საუბარი ამ ეტაპზე ჩემთვის უკრაინის მხარდაჭერას ნიშნავს, თავი ევროკავშირის თავდაცვის მინისტრი მგონია ხანდახან, ვინაიდან ჩემი დროის დიდ ნაწილს სწორედ შეიარაღებაზე და ტყვია წამალზე საუბარს ვუთმობ. ვერასოდეს წარმოვიდგენდი რომ იმაზე ვისაუბრებდი თუ რამდენი ჭურვის მიწოდება შეუძლია ევროკავშირს უკრაინისთვის.
ევრონიუსი : გასულ წელს ამ დროს ბევრ სანქციებთან დაკავშირებით ვსაუბრობდით, ევროკავშირის ყურადღების ცენტრში სწორედ სანქციები იყო, ამჟამად კი უფრო თავდაცვითი საკითხებით ხართ დაკავებული, გრძნობს თუ არა ევროკავშირი თავს საომარ მდგომარეობაში?
ჟოზეფ ბორელი – საგარეო და უსაფრთხოების საკითხებში ევროკავშირის უმაღლესი წარმომადგენელი : ომმა ჩვენ გაგვაერთიანა, მტერზე მეტად ვერაფერი გაგაერთიანებს, საფრთხე, საფრთხესათვის თვალის გასწორება, ეგზისტენციალური საფრთხის მიზეზით ჩვენ გავერთიანდით, დასავლეთი გაერთიანდა, ჩრდილო – ატლანტიკური კავშირი არასოდეს ყოფილა ისეთი მტკიცე როგორც ახლა
ევრონიუსი : მართლა?
ჟოზეფ ბორელი – საგარეო და უსაფრთხოების საკითხებში ევროკავშირის უმაღლესი წარმომადგენელი : დიახ, პრეზიდენტ ბაიდენთან ერთად ეს ასეა, პრეზიდენტ ტრამპთან ერთად შესაძლოა სხვანაირად ყოფილიყო, მაგრამ დღეს, უკრაინაში მიმდინარე ომის ფონზე დასავლეთი ერთიანია, კანადა, გაერთიანებული სამეფო, ამერიკის შეერთებული შტატები, ევროკავშირი აჩვენებენ რომ ერთიანობა გახლავთ საუკეთესო პასუხი. ერთერთი შეცდომა რომელიც ვლადიმერ პუტინმა დაუშვა სწორედ ეს გახლავთ, მას მიაჩნდა რომ დასავლეთს შორის ერთიანობა ენერგოკრიზისის ფონზე შეირყეოდა, ეს მოლოდინი არ გამართლდა.
ევრონიუსი : პრეზიდენტი ვოლოდიმირ ზელენსკი ფინეთში იმყოფებოდა, უკრაინის პრეზიდენტი იმყოფებოდა ნიდერლანდებშიც, ჰააგაში. მიგაჩნიათ რომ ევროპელებს უკრაინაში მიმდინარე ომი ადარდებთ? ფიქრობენ ევროპაში ამ ომზე?
ჟოზეფ ბორელი – საგარეო და უსაფრთხოების საკითხებში ევროკავშირის უმაღლესი წარმომადგენელი : ფლორენციაში მაგალითად ვილნიუსისგან განსხვავებული მიდგომა აქვთ, სამხრეთ ევროპაში სხვა განწყობაა და ბალტიისპირეთში სხვა, ბალტიისპირეთი ფრონტის ხაზთან ახლოს არის, ეს ომი მათთვის თვითგადარჩენასთან დაკავშირებული მოვლენაა, თუ ესპანეთში ცხოვრობ, კონტინენტის მეორე მხარეს მაშინ იგივე შეხედულებები ვერ გექნება, გამოკითხვების შედეგები აჩვენებს რომ ევროპელთა უმრავლესობა უკრაინას მხარს უჭერს.
ევრონიუსი : ბრიუსელში ახლახანს უკრაინის მხარდამჭერი კიდევ ერთი ფინანსური პაკეტის შესახებ გახდა ცნობილი, საუბარი 500 მილიონი ევროს მოცულობის ფინანსურ დახმარებას ეხება, რას გვეტყოდით ამ პაკეტთან დაკავშირებით?
ჟოზეფ ბორელი – საგარეო და უსაფრთხოების საკითხებში ევროკავშირის უმაღლესი წარმომადგენელი : ეს პაკეტი გადამწყვეტი ცვლილებების მომტანი არ იქნება, ეს კიდევ ერთი ნიშანია იმისა რომ ევროკავშირმა თავდაცვითი შესაძლებლობები უნდა გაზარდოს, ეს კი ინდუსტრიული ქსელის განვითარებას უკავშირდება, ჩვენს ინდუსტრიას განვითარება ესაჭიროება, წარმოების, სამხედრო რესურსის შექმნის ტემპის ზრდა ჩვენთვის აუცილებელია.
ევრონიუსი : არიან ევროპაში თანახმა რომ სამხედრო მრეწველობაში ინვესტიცია ჩაიდოს? ხომ არ ფიქრობთ რომ ეს ომის დაფინანსებას უფრო გულისხმობს?
ჟოზეფ ბორელი – საგარეო და უსაფრთხოების საკითხებში ევროკავშირის უმაღლესი წარმომადგენელი : შეიარაღებაზე თანხის დახარჯვა არავის მოსწონს, არც მე. მიმაჩნია რომ პოლიტიკოსებმა, ევროკავშირის წევრი სახელმწიფოების ლიდერებმა და წამყვანმა პოლიტიკოსებმა ამ საკითხთან დაკავშირებით ღიად უნდა ისაუბრონ, ჩვენ ეს ომი არ გვსურდა. ჩვენ ამ ომის დაწყებას არ ვცდილობდით. ომი რეალობაა და ამ რეალობას თვალი უნდა გავუსწოროთ. მშვიდობა ყველას სურს, მაგრამ პუტინი ომს აგრძელებს და უკრაინას მხარს თუ არ დავუჭერთ, უკრაინა დაეცემა, მირჩევნია რომ ფინანსური რესურსი მოსახლეობის კეთილდღეობას, სკოლებს, საავადმყოფოებს და ქალაქებს მოხმარდეს მაგრამ არჩევანი არ გვაქვს.
ევრონიუსი : რას ეტყოდით ვლადიმერ პუტინს?
ჟოზეფ ბორელი – საგარეო და უსაფრთხოების საკითხებში ევროკავშირის უმაღლესი წარმომადგენელი : ერთადერთი მესიჯი რასაც ერთიანი ევროპა მას უგზავნის არის შემდეგი, ომი შეაჩერეთ. ომი შეაჩერეთ, შეწყვიტეთ უკრაინის დაბომბვა, გაიყვანეთ ჯარები, ვიცი რომ ის ამას არ გააკეთებს, მაგრამ რამდენი რომელიმე ლიდერის საუბარი მესმის მშვიდობის დამყარების აუცილებლობის შესახებ მათ მოვუწოდებ რომ რუსეთზე ამ მიზნით ზეწოლაა საჭირო. არ მითხრათ რომ შევწყვიტო უკრაინის მხარდაჭერა, თუ უკრაინას არ დავეხმარებით ომი მალე მორჩება, მაგრამ რა შედეგით? ამას ხომ მნიშვნელობა აქვს, კი აქვს, ეს ყველაზე მნიშვნელოვანია. ომი არ უნდა შეწყდეს იმიტომ რომ უკრაინას ძალა აღარ აქვს და ის დანებდა, რუსული ჯარები ამ შემთხვევაში პოლონეთის საზღვრებთან იქნებიან და უკრაინა მეორე ბელარუსი გახდება. გვინდა ომის ასეთი დასასრული? არა.
ევრონიუსი : ომის დასასრული ჯერ კიდევ არ ჩანს, რა სამშვიდობო შესაძლებლობებს ხედავთ ამ თვალსაზრისით?
ჟოზეფ ბორელი – საგარეო და უსაფრთხოების საკითხებში ევროკავშირის უმაღლესი წარმომადგენელი : ერთადერთი სამშვიდობო გეგმა რომელიც შეიძლება ჩვენ განვიხილოთ არის პრეზიდენტ ზელენსკის მიერ შეთავაზებული სამშვიდობო გეგმა, ჩინური მხარის მიერ წარდგენილი გეგმა სამშვიდობო არ არის, ის უბრალოდ სურვილების ნაკრებს წარმოადგენს, უკრაინული მხარის მიერ შექმნილ სამშვიდობო გეგმას კრემლი არ მიიღებს, ეს რეალობაა, ჩვენ მოგვწონს თუ არა, ომი მანამ გასტანს სანამ ვლადიმერ პუტინი იტყვის რომ მას უკრაინაში სამხედრო ამოცანები დარჩა შესასრულებელი, როგორ წარმოგიდგენიათ მხარესთან სამშვიდობო მოლაპარაკებების წარმოება როდესაც ეს მხარე ომის გაგრძელებაზე უარს არ ამბობს.
ევრონიუსი : მსურს ასევე გკითხოთ, მიგაჩნიათ თუ არა რომ თავდაცვაზე ყურადღების გადატანა თქვენი მხრიდან სანქციების არაფექტიანობის ირიბი აღიარებაა?
ჟოზეფ ბორელი – საგარეო და უსაფრთხოების საკითხებში ევროკავშირის უმაღლესი წარმომადგენელი : სამი დღის წინ სამხრეთ ამერიკაში ვიყავი და დიადი სამხრეთ ამერიკული სახელმწიფოს ლიდერს ვესაუბრებოდი, მან მითხრა, რასაც თქვენ აკეთებთ რუსეთის ფედერაციის წინააღმდეგ სანქციებით იგივეა რასაც მოკავშირეები 1919 წელს გერმანიის მეორე იმპერიის წინააღმდეგ აკეთებდნენ. მე მას ვუთხარი რომ ამ პარალელს არ ვეთანხმებოდი, გერმანია ზედმეტად დაისაჯა, დიდი რეპარაციები დაეკისრა და ამან საბოლოო ჯამში მეორე მსოფლიო ომამდე მიგვიყვანა. რუსეთისადმი ჩვენს მიერ დაწესებულ სანქციებს კი ამასთან საერთო არაფერი აქვს. ჩვენ ვუწოდებთ ამას სანქციებს თორემ ევროკავშირის დამფუძნებელ ხელშეკრულებებში სიტყვა სანქციას ვერ იპოვით, ეს მხოლოდ შემზღუდავი ზომებია
ევრონიუსი : და ეს შემზღუდავი ზომები ეფექტიანია?
ჟოზეფ ბორელი – საგარეო და უსაფრთხოების საკითხებში ევროკავშირის უმაღლესი წარმომადგენელი : დიახ, ისინი ეფექტიანია, ეფექტს დაუყონებლივ არ ვიხილავთ, ეს დიეტასავით არის, დიეტით ერთ კვირაში 30 კილოგრამს ხომ ვერ დაიკლებთ.
ევრონიუსი : ფლორენციაში დიეტას არავინ იცავს, ბატონო ბორელ კიდევ ერთი კითხვა მაქვს, რას გვეტყვით ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკის პრეზიდენტისა და უკრაინის პრეზიდენტის სატელეფონო საუბარზე?
ჟოზეფ ბორელი – საგარეო და უსაფრთხოების საკითხებში ევროკავშირის უმაღლესი წარმომადგენელი : მიმაჩნია რომ ჩინეთს ამ კონფლიქტში საკუთარი როლი აქვს. მე გამაკრიტიკეს მაგრამ ნათელია რომ პეკინი მოსკოვს უჭერს მხარს. მიუხედავად ამისა მაინც მიმაჩნია რომ პეკინს როლი აქვს სათამაშო. ჩინეთი გაეროს უშიშროების საბჭოს წევრი სახელმწიფოა, პეკინს მოსკოვისთვის შეიარაღება არ გადაუცია, აქამდე მაინც, პრეზიდენტ სი ძინპინსა და პრეზიდენტ ზელენსკის შორის საუბარი კარგია, ჩვენ არ ვართ დაინტერესებულნი რომ ჩინეთი რუსეთის მხარეს ვუბიძგოთ.
ევრონიუსი : თქვენ პეკინში აპირებდით ჩასვლას მაგრამ კოვიდი დაგემართათ
ჟოზეფ ბორელი – საგარეო და უსაფრთხოების საკითხებში ევროკავშირის უმაღლესი წარმომადგენელი : დიახ, მაგრამ არაუშავს, ევროკავშირის ბევრი წარმომადგენელი ეწვია პეკინს, ახლო მომავალში აუცილებლად ჩავალ ჩინეთში.
ევრონიუსი : ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკაში საფრანგეთის პრეზიდენტი ემანუელ მაკრონი ახლახანს იყო ჩასული, მასთან ერთად იყო ევროკომისიის პრეზიდენტი ურსულა ფონ დერ ლეიენიც, როგორ გგონიათ ევროკავშირის პოზიცია ყველა წევრი სახელმწიფოს ინტერესებს თანაბრად ასახავს?
ჟოზეფ ბორელი – საგარეო და უსაფრთხოების საკითხებში ევროკავშირის უმაღლესი წარმომადგენელი : ვაშინგტონსა და პეკინს შორის, ვაშინგტონთან უფრო ახლო ურთიერთობები გვაქვს, მაგრამ ჩვენ დამოუკიდებელი პოლიტიკის წარმოებას ვცდილობთ, მე ახლა ვემზადები ევროკავშირის შიდა სტრუქტურებში ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკის მიმართებით ახალი საგარეო პოლიტიკური კურსის განხილვისთვის, ჩინეთი ჩვენი პარტნიორია, ამავე დროს კი კონკურენტი, ეკონომიკური თვალსაზრისით ამერიკის შეერთებული შტატებიც ჩვენი კონკურენტია, როგორი კონკურენტია ჩინეთი? ემუქრება ჩვენს ეროვნულ უსაფრთხოებას ჩინეთი? ისევე როგორც რუსეთი? ჩვენ ეს ჩინეთთან დაკავშირებით არასოდეს გვითქვამს. ჩინეთი დიადი სახელმწიფო და ჩვენთვის მნიშვნელოვანია ჩინეთი როგორ განვითარდება.
ევრონიუსი : და ევროპა? ეს ღონისძიება ხომ ევროპას ეხება, ეხება ევროკავშირის როგორც გლობალური ძალის იდეას, იღებს მსოფლიო ევროკავშირს სერიოზულად?
ჟოზეფ ბორელი – საგარეო და უსაფრთხოების საკითხებში ევროკავშირის უმაღლესი წარმომადგენელი : ევროპელებმა ძალის ენით საუბარი უნდა ვისწავლოთ, ბევრნაირი ძალა არსებობს, ძალა მხოლოდ სამხედრო ინსტრუმენტს, ოკუპაციას, ჯარების განლაგებას არ გულისხმობს, ამ ეტაპზე სამხრეთ სუდანიდან ევროპულ გემებს მშვიდობიანი მოსახლეობა გამოჰყავთ, ესეც ძალის დემონსტრირებაა.
ევრონიუსი : და სუდანის შესახებ რომ გკითხოთ, რა შეუძლია ევროკავშირს ამ კონფლიქტის შეჩერების მიზნით გააკეთოს?
ჟოზეფ ბორელი – საგარეო და უსაფრთხოების საკითხებში ევროკავშირის უმაღლესი წარმომადგენელი : სუდანში ბევრს ვერაფერს ვიზამთ, სუდანში სამოქალაქო ომი მიმდინარეობს, ორი გენერალი და ორი არმია ებრძვის ერთმანეთს. სუდანში ომის შეჩერება აუცილებელია, ჩვენ შესაბამისი ძალა არ გაგვაჩნია, შესაბამისად დასავლეთმა ერთიანობა უნდა შეინარჩუნოს და ამ გზით მეტი ზეგავლენის მოხდენა შეგვეძლება სუდანში მიმდინარე მოვლენებზე, ევროპა პატარაა, თუ გადარჩენა გვინდა უნდა ერთიანები ვიყოთ. ერთსულოვანი კენჭისყრის ფორმატით საგარეო პოლიტიკური საკითხების გადაჭრა უნდა შეწყდეს.
ევრონიუსი : ეს ჩემი შემდეგი შეკითხვა გახლავთ, 9 სახელმწიფო გეთანხმებათ ამ საკითხთან დაკავშირებით მათ შორის გერმანია და საფრანგეთი. რამდენად რეალურია ცვლილება ამ თვალსაზრისით?
ჟოზეფ ბორელი – საგარეო და უსაფრთხოების საკითხებში ევროკავშირის უმაღლესი წარმომადგენელი : გადაწყვეტილების მიღების ფორმატის შეცვლასაც ერთსულოვნება ესაჭიროება
ევრონიუსი : და რამდენად რეალურია ეს
ჟოზეფ ბორელი – საგარეო და უსაფრთხოების საკითხებში ევროკავშირის უმაღლესი წარმომადგენელი : ეს რთული საკითხია ვინაიდან არავის სურს ვეტოს უფლების დათმობა. ერთსულოვნად გადაწყვეტილების მიღების ფორმატი ხომ სწორედ ამას ნიშნავს, ყველა უნდა თანახმა იყოს. დღევანდელ მსოფლიოში ასე ფუნქციონირება რთულია, რთულია ამერიკის შეერთებული შტატებისა და ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკის ფონზე, ჩვენ ისეთი წესები გვესაჭიროება რომელიც უფრო ადვილად ფუნქციონირების შესაძლებლობას მოგვცემს.
ევრონიუსი : ერთი წელიწადი დაგრჩათ ამ თანამდებობაზე, მომავალ წელს ივნისში ან მაისში არჩევნები გაიმართება, თარიღი ჯერ კიდევ არ არის დაზუსტებული. რისი მიღწევა გსურთ ამ წელიწადში?
ჟოზეფ ბორელი – საგარეო და უსაფრთხოების საკითხებში ევროკავშირის უმაღლესი წარმომადგენელი : ჩემი სურვილია უკრაინაში სამართლიანი მშვიდობის დამყარება. ეს რთულია მაგრამ ამაზე მნიშვნელოვანი არაფერია, აუცილებელია დასავლეთსა და დანარჩენ მსოფლიოს შორის უკეთესი ურთიერთგაგების მიღწევაც, ეს ჩვენთვის მნიშვნელოვანია, ჩვენ არამარტო უკრაინას ვუჭერთ მხარს სამხედრო გზით, ჩვენი სურვილია უკრაინის წინაშე არსებული სხვა გამოწვევების ფონზედ დავეხმაროთ კიევს. ევროპა იმპერიული ძალა აღარ არის, ჩვენი გამოწვევები გლობალური მასშტაბის არის და ვცდილობთ რომ ევროცენტრული მიდგომები შევცვალოთ.
ევრონიუსი : დიდი მადლობა ბატონო ჟოზეფ დრო დრო დაგვითმეთ.
