ევროკავშირის ლიდერები სულ ახლახან სლოვენიაში შეიკრიბნენ, რათა განეხილათ ევრობლოკის გაფართოებისა და დასავლეთ ბალკანეთის ექვსი დარჩენილი ქვეყნის გაწევრიანების საკითხი. ბრიუსელს სურს, რომ ამ რეგიონში წამყვანი როლი ითამაშოს, მაგრამ ჯერჯერობით გაფართოების ვადებს არ აზუსტებს. ამ საკითხზე და ევროკავშირის სხვა მნიშვნელოვან გამოწვევებზე „ევრონიუსს“ სლოვენიის პრემიერ-მინისტრი იანეზ იანშა ესაუბრა.
ევრონიუსი
როგორ გგონიათ, არსებობს თუ არა რისკი, რომ ევროკავშირი დაკარგავს ნდობას, თუ ბლოკში არ მიიღებს იმ ქვეყნებს, რომლებიც ევროკავშირში გასაწევრიანებლად კრიტერიუმების დაკმაყოფილებას ცდილობენ?
იანეზ იანშა, სლოვენიის პრემიერ-მინისტრი:
„რასაკვირველია, ეს რისკი აშკარაა. თუმცა 2003 წელს თესალონიკის სამიტის შემდეგ, რომელზეც დასავლეთ ბალაკნეთის რამდენიმე ქვეყანას ევროკავშირის წევრობა მიენიჭა, დღის წესრიგში ისევ დადგა გაფართოების საკითხი. ჩემი აზრით, ჩვენ ნელი ტემპით მივდივართ, მაგრამ, მაინც ჯერ…“
ჯერ გრძელი გზაა გასავლელი, როგორც ვხედავთ.
იანეზ იანშა, სლოვენიის პრემიერ-მინისტრი:
„გრძელი გზაა გასავლელი. მაგრამ საკმაოდ ხანგრძლივი ბრძოლის შემდეგ მივაღწიეთ იმას, რომ სიტყვა გაფართოება დეკლარაციაში ჩაგვეწერა. მართალია, ეს არ ნიშნავს იმას, რომ 27-ივე წევრი სახელმწიფო თანახმაა, გაფართოება ისევ დაიწყოს, ჯერ ათწლიან გეგმაზეც ვერ მოვილაპარაკეთ, მაგრამ უარს არ ვამბობთ.“
მაგრამ ვხედავთ, რომ რეგიონში დასავლეთ ბალკანეთის რამდენიმე ქვეყანას შორის დაძაბულობა იზრდება. როგორ გგონიათ, ევროკავშირსაც ეკისრება გარკვეული პასუხისმგებლობა ამაზე? რადგან მოქალაქეები გაწევრიანების იმედს კარგავენ.
იანეზ იანშა, სლოვენიის პრემიერ-მინისტრი:
„ ცნობილია, რომ დასავლეთ ბალკანეთის რეგიონი, იგივე ბალკანეთი, ისტორიულად დაძაბულობით გამოირჩეოდა. თუ, მაგალითად, საზღვრებზეა დავა, საზღვრები ჯერ კიდევ მნიშვნელოვანია დასავლეთ ბალკანეთში, მაშინ მე ვერ ვხედავ ისეთ კარგ გამოსავალს, რომელსაც ერთხმად მიიღებს როგორც ეს რეგიონი, ისე ევროპა. მაგრამ ასეთი პრობლემების გადაჭრა თუ გვინდა, საზღვრებს ნაკლები მნიშვნელობა უნდა მივანიჭოთ და ეს ევროკავშირის წევრობით არის შესაძლებელი.“
მაგრამ ეს ჯერჯერობით არ ხდება, ყოველ შემთხვევაში მოცემულ მომენტში.
იანეზ იანშა, სლოვენიის პრემიერ-მინისტრი:
„გააჩნია…“
გიფიქრიათ, რომ, მაგალითად, თუ ევროკავშირი აღებულ კურსს არ შეცვლის, და არ დაასახელებს მისი გაფართოების კონკრეტულ ვადებს ან ბოლო ვადას, ეს ქვეყნები რუსეთის ან ჩინეთისკენ იბრუნებენ პირს?
იანეზ იანშა, სლოვენიის პრემიერ-მინისტრი:
„ევროპა ამ რეგიონში ყველაზე დიდი ინვესტორია. ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ისინი ამას აფასებენ, მაგრამ ამ ადგილას გვყავს კონკურენტებიც, მათ შორის, როგორც უკვე ახსენეთ, ჩინეთი, რუსეთი და თურქეთი. ისინიც დებენ ინვესტიციებს და თან პირობებს არ აყენებენ. ჩვენ კი ვითხოვთ ევროკავშირის სტანდარტების დაკმაყოფილებას, კანონის უზენაესობას, რეფორმებს და ეს კარგია იმ შემთხვევაში, თუ გვირაბის ბოლოს სინათლე ჩანს. მაგრამ თუ ევროკავშირის წევრობა გარანტირებული არ არის, ჩემი აზრით, ასეთ შემთხვევაში კონკურენციას წავაგებთ. ეს აშკარაა…“
იმის თქმა გსურთ, რომ ნამდვილად არის რისკი?
იანეზ იანშა, სლოვენიის პრემიერ-მინისტრი:
„ჩვენ მხოლოდ ერთი უპირატესობა გვაქვს, ეს არის ევროკავშირის წევრობა.“
მოდი, სხვა საკითხზე გადავიდეთ. ვხედავთ, რომ ევროკავშირის დღის წესრიგში აქცენტი თავდაცვასა და მიგრაციიის საკითხებზე კეთდება. ავღანეთი გარდამტეხი მომენტი გამოდგა. ვისაუბროთ მიგრაციაზე, რადგან ევროკავშირში ავღანეთიდან განასახლების საკითხზე ფორუმიც შედგა. როგორ გგონიათ, უნდა გასცეს ევროკავშირმა კონკრეტული დაპირება, რომ ის ავღანელები, რომლებსაც უკიდურესად სჭირდებათ, ლეგალურად შეძლებენ ევროპაში მიგრაციას?
იანეზ იანშა, სლოვენიის პრემიერ-მინისტრი:
„არა.“
ევროკავშირმა თავისი ჰუმანური ღირებულებების მიხედვით არ უნდა იცხოვროს?
იანეზ იანშა, სლოვენიის პრემიერ-მინისტრი:
„იმ ავღანელების ნაწილი, რომლებსაც ნამდვილად სჭირდებათ, ჩემი აზრით, უკვე ევროპაშია, ნაწილი – ამერიკის შეერთებულ შტატებში. მაგრამ სხვა ავღანელებმა, რომლებსაც ევროპაში მიგრაცია ეკონომიკური მიზეზით სურთ, და არა იმიტომ, რომ ნატოს მისიაში მსახურობდნენ და ა.შ, და რომლებსაც საფრთხე არ ემუქრებათ, ჩემი აზრით, ჩვეულებრივი პროცედურა უნდა გაიარონ და შესაბამისი კრიტერიუმები დააკმაყოფილონ. არავითარი ე.წ. ჰუმანიტარული დერეფანი არ უნდა გაკეთდეს. ევროკავშირმა არ უნდა გაიმეოროს ის შეცდომა, რომელიც მისმა ზოგიერთმა წევრმა ქვეყანამ დაუშვა 2015 წელს სირიის ომის შემდეგ.
თქვენ თვლით, რომ 2015 წელს გერმანიამ შეცდომა დაუშვა?
იანეზ იანშა, სლოვენიის პრემიერ-მინისტრი:
„ჩემი აზრით, გერმანია შეცდა. წარმოიდგინეთ, სლოვენიის მოსახლეობა ორ მილიონზე ცოტა მეტია. 2015 წელს კი რამდენიმე კვირაში ნახევარმა მილიონმა კაცმა გადაკვეთა ქვეყანა. ჩვენი და კიდევ სხვა ქვეყნების საზღვრები მოიშალა. ასე რომ, ეს მოვლენათა განვითარების საბოლოო ფაზა კი არ არის, არამედ პროცესიცაა და ა.შ. თუ გახსოვთ ბრექსიტის კამპანიის დროს ხორვატიასა და სლოვენიაზე მიმავალ კოლონებს არგუმენტებად იყენებდნენ ბრექსიტის მომხრეები.“
„იყენებდნენ“, როგორც თქვენ ამბობთ. შესაძლოა, ეს პროპაგანდის ნაწილია, ევროპის გარკვეულ ადგილებში არსებული პოლიტიკური პროპაგანდისა.
იანეზ იანშა, სლოვენიის პრემიერ-მინისტრი:
„იცით, ძალიან რთულია, ლტოლვილი უწოდო იმ ათასობით სამხედრო, ახალგაზრდა კაცს, რომელთაც ომი შეუძლიათ და საზღვარზე ოჯახის, ქალებისა და ბავშვების გარეშე გადმოდიან. ასე არ ხდება.“
როგორც ვხედავ, ბლოკის შიგნით ჰუმანური ფასეულობების მიმართ განსხვავებული მიდგომებია. ზოგი წევრი ქვეყანა ამტკიცებს, რომ კანონის უზენაესობა უნდა დაიცვან, ზოგს, განსაკუთრებით აღმოსავლეთით მდებარე წევრ ქვეყანას, განსხვავებული აზრი აქვს ამაზე, მიუხედავად იმისა, რომ ხელი მოწერილი აქვთ იმ შეთანხმებებზე, რომლებიც მკაფიოდ განმარტავენ ამ ღირებულებებს. ამაზე რას ფიქრობთ? რამდენად მყარია ეს საბოლოო ჯამში?
იანეზ იანშა, სლოვენიის პრემიერ-მინისტრი:
„ერთია ის, რაც შეთანხმებაშია ჩაწერილი, მერე ამას პოლიტიკური მიზნით იყენებენ, ანუ კანონის უზენაესობას არღვევენ. ასე რომ, გვაქვს ევროპის ადამიანის უფლებათა დაცვის ქარტია, მაგრამ პოლიტიკურ ენაზე, განსაკუთრებით ევროპარლამენტში, ყველას შეუძლია ამ სიას, რაც სურს, ის დაამატოს. მას პოლიტიკური მიზნით არღვევენ და პოლიტიკური ბრძოლისთვის იყენებენ.
მაგრამ მედიის თავისუფლება და სასამართლოს დამოუკიდებლობა კანონის უზენაესობის ნაწილია, არა?
იანეზ იანშა, სლოვენიის პრემიერ-მინისტრი:
„არა. სიტყვის თავისუფლება, რომელიც მედიის თავისუფლებასა და სასამართლოს დამოუკიდებლობასაც გულისხმობს, არ არის ერთადერთი ღირებულება. ეს სისტემის ნაწილია, არა მხოლოდ ევროკავშირის, არამედ თითოეული წევრი სახელმწიფოს კონსტიტუციური სისტემისა. თუ ეს ასე არ არის, ვერ გახდები ევროკავშირის წევრი.“
მაგრამ ხომ არ ხედავთ პოლიტიკურ თავდასხმას ზოგიერთი წევრი სახელმწიფოს მხრიდან, მაგალითად, თქვენი ქვეყნის, ან უნგრეთისა თუ პოლონეთის მიმართ, ისინიც რომ ვახსენოთ?
იანეზ იანშა, სლოვენიის პრემიერ-მინისტრი:
„თუ ევროპარლამენტში უმრავლესობას მოიპოვებ, რაც პოლიტიკურ უმრავლესობას ნიშნავს, ნებისმიერ ქვეყანას შეგიძლია ბრალი დასდო. არ მგონია, ეს კარგი იყოს. ევროპარლამენტი პოლიტიკური დებატებისა და ასევე პოლიტიკური კონფლიქტების ადგილია. მაგრამ ეს არ ეხება ევროკომისიას და ევროსაბჭოს. ხელშეკრულების მიხედვით, ევროკომისია პოლიტიკურ ბრძოლაში არ უნდა ჩაერიოს, და ასეც იყო კომისიაში იუნკერამდე, მერე კი შეიცვალა. ჩემი აზრით, ეს კანონის უზენაესობის დარღვევასთან ახლოს დგას, რადგან კომისია ერთგვარი პატიოსანი შუამავალი უნდა იყოს საკითხის განხილვის დროს…“
და არ არის?
იანეზ იანშა, სლოვენიის პრემიერ-მინისტრი:
„ყოველთვის არა. მაგალითად, ვერა იოუროვა ჩემი აზრით, ისეთ განცხადებებს აკეთებს, რომლებიც აშკარად არღვევს შეთანხმებას, მაგრამ მას ევროპული მედია უჭერს მხარს.
და მაინც, შეგიძლიათ ევროპის პოლიტიკა იმ ხალხთან ერთად შექმნათ, რომელიც დემოკრატიის თქვენეულ გაგებას ესხმის თავს?
იანეზ იანშა, სლოვენიის პრემიერ-მინისტრი:
„ჩემი აზრით, ევროკავშირი გადარჩება, თუ დემოკრატიის მიმართ ორ მიდგომას გავაერთიანებთ: ეროვნულსა და ევროპულს. ზოგჯერ მათ შორის დაპირისპირებაა, რაც სრულიად გასაგებია, რადგან პირველად ვაკეთებთ ამას.“
ავტორი: ეფთიმია კუცოკოსტა
